พระเวชสันดรชาดก

คณะผู้จัดทำ          1. นายศิวานนท์       กาเลี่ยง          ม.6/7    เลขที่  9

                              2. นายสรกฤตย์       ท้วมเจริญ       ม.6/7    เลขที่  15

                              3. นายกษิดินทร์       กมลแมน        ม.6/7    เลขที่  16

                              4. นายทศพล           กระแสสินธุ์    ม.6/7    เลขที่  29

 

 

อาจารย์ที่ปรึกษา อาจารย์ชาติชาย  พุทธสรณ์

 

 

คำชี้แจง แบบทดสอบก่อนเรียน ให้นักเรียนเลือกคำตอบที่ถูกต้องที่สุดเพียงข้อเดียว (ห้ามดูเฉลยนะจ๊ะ)

เรื่อง  พระเวสสันดรชาดก  จำนวน 10 ข้อ

1. นิทานชาดกที่ปรากฏในพระไตรปิฎก  มีทั้งหมดกี่เรื่อง

ก.  450  เรื่อง
ข.  500  เรื่อง
ค.  550  เรื่อง
ง.  600  เรื่อง

2. ในเรื่องพระเจ้าทศชาติ  พระเวสสันดรเป็นชาติที่เท่าใด

ก.  ชาติที่  5
ข.  ชาติที่  7
ค.  ชาติที่  9
ง.  ชาติที่  10

3. เพราะเหตุใดพระเวสสันดรจึงถูกขับไล่ออกจากนครเชตุดร

ก.  เพราะพระเวสสันดรไม่สนใจในกิจการบ้านเมือง
ข. เพราะพระเวสสันดรทรงบริจาคทรัพย์จากพระคลังหลวงจนทำให้บ้านเมืองขัดสน
ค. เพราะบริจาคช้างปัจจัยนาเคนทร์ที่เป็นช้างคู่บ้านคู่เมืองแก่เมืองกาลิงครัฐ
ง. เพราะโหรทำนายว่าพระเวสสันดรเป็นกาลกิณีจะทำให้เมืองเชตุดรเผชิญภาวะข้าวยากหมากแพง

4. ชาดกตอนที่ชูชกเดินทางเข้าป่าเพื่อจะไปขอชาลี  และกัณหา  จนเกือบถูกนายพรานเจตบุตรฆ่าตายนั้น  คือชาดกในกัณฑ์ใด

ก.  กัณฑ์ทศพร
ข.  กัณฑ์วนปเวศน์
ค.  กัณฑ์ชูชก
ง.  กัณฑ์จุลพน

5. เพราะเหตุใดอัจจุตฤษีจึงยอมชีทางไปยังอาศรมที่พักของพระเวสสันดรแก่ชูชก

ก.  เพราะชูชกโกหกว่าพระเจ้าสญชัยให้มาตาม และต้องการให้พระเวสสันดรกลับไปตรองเมืองเชตุดรตามเดิม
ข. เพราะชูชกโกหกว่าจะมาถวายช้างปัจจัยนาเคนทร์ที่พระเวสสันดรทรงมอบให้กับเมืองกาลิงครัฐคืน
ค. เพราะชูชกได้มอบทรัพย์สมบัติจำนวนมากให้กับอัจจุตฤษีเพื่อให้บอกทางแก่ตนเอง
ง. เพราะชูชกบอกว่าต้องการให้พระเวสสันดรช่วยปรุงยาเพื่อรักษาโรคร้ายของนางอมิตดาภรรยาของตน

6. เพราะเหตุใดชูชกเมื่อเดินทางไปถึงอาศรมของพระเวสสันดรแล้วจึงไม่เข้าไปขอชาลี  และกัณหาทันที

ก.  เพราะเป็นช่วงเวลาที่เย็นมากแล้ว  กลัวว่าถ้านำตัวชาลี  กัณหากลับทันทีคงไม่ได้จึงนอนพักก่อน
ข. เพราะพระนางมัทรียังคงอยู่ในอาศรม  กลัวว่าพระนางมัทรีจะไม่ยอมยกให้
ค. เพราะเป็นธรรมเนียมปฏิบัติของพราหมณ์ว่าไม่ให้ขอทานในเวลาย่ำเย็น  ต้องรอให้รุ่งสางเสียก่อน
ง. เพราะชูชกเดินทางเหนื่อยล้ามากจึงนอนพักเหนื่อยก่อน  สุดท้ายจึงมารู้สึกตัวเมื่อรุ่งเช้าเสียแล้ว

7. ข้อใดไม่ใช่สัตว์ 3 ชนิดที่เทวดาแปลงกายนอนขวางเส้นทางกลับอาศรมของพระนางมัทรี

ก. ราชสีห์
ข. งูเหลือมยักษ์
ค. เสือเหลือง
ง. เสือโคร่ง

8. พระเจ้าสญชัยได้ทรงพระสุบินอย่างไร ที่เป็นลางบอกเหตุก่อนที่จะได้พบกับพระกุมารชาลี  และกัณหา

ก.  ฝันว่ามีพราหมณ์นำดวงตา 2 ข้าง  มามอบให้พระองค์
ข. ฝันว่ามีช้างเผือก 2 เชือกมาขออยู่ด้วย
ค. ฝันว่ามีชายผิวดำนำดอกบัวสีทอง 2 ดอก  มาให้พระองค์
ง. ฝันว่าพระพรหมนำแหวน 2 วง  มามอบให้พระองค์

9. ภายหลังที่พระเวสสันดรได้กลับมาครองเมืองเชตุดรก็มีพระชนมายุยาวนานถึง 120 ปี ก็เสด็จสวรรคตไปจุติที่สวรรค์ในชั้นใด

ก. ชั้นนิมมานหรดี
ข. ชั้นกามาพจร
ค. ชั้นดาวดึงส์
ง. ชั้นดุสิต

10. ชาดกเรื่อง "พระเวสสันดรชาดก" ให้แนวคิดสำคัญในเรื่องใด

ก.  ทานบารมี
ข.  ความสันโดษ
ค.  ความหลงตัว
ง.  ความเห็นแก่ตัว

_____________________________________________________   มูลเหตุของพระเวสสันดรชาดก

ช า ด ก  หมายถึง  อะไร ?                          คำว่า ชาดก แปลว่า ผู้เกิด คือ เล่าถึงการที่พระพุทธเจ้าทรงเวียนว่ายตายเกิด ถือเอากำเนิดในชาติต่างๆ ได้พบปะผจญกับเหตุการณ์ดีบ้างชั่วบ้าง แต่ก็ได้พยายามทำความดีติดต่อกันมากบ้างน้อยบ้างตลอดมา จนเป็นพระพุทธเจ้าในชาติสุดท้าย                         กล่าวอีกอย่างหนึ่ง จะถือว่า เรื่องชาดกเป็นวิวัฒนาการแห่งการบำเพ็ญคุณงามความดี ของพระพุทธเจ้า ตั้งแต่ยังเป็นพระโพธิสัตว์อยู่ก็ได้                         ในอรรถกถาแสดงด้วยว่า ผู้นั้นผู้นี้กลับชาติมาเกิดเป็นใครในสมัยพระพุทธเจ้า แต่ในบาลีพระไตรปิฎกกล่าวถึงเพียงบางเรื่อง เพราะฉะนั้น สาระสำคัญจึงอยู่ที่คุณงามความดีและอยู่ที่คติธรรมในนิทานนั้นๆ                         อนึ่ง เป็นที่ทราบกันว่าชาดกทั้งหมดมี 550 เรื่อง แต่เท่าที่ได้ลองนับดูแล้วปรากฏว่า ในเล่มที่ 27 มี 525 เรื่อง, ในเล่มที่ 28 มี 22 เรื่อง รวมทั้งสิ้นจึงเป็น 547 เรื่อง ขาดไป 3 เรื่อง แต่การขาดไปนั้น น่าจะเป็นด้วยในบางเรื่องมีนิทานซ้อนนิทาน และไม่ได้นับเรื่องซ้อนแยกออกไปก็เป็นได้ อย่างไรก็ตาม จำนวนที่นับได้ จัดว่าใกล้เคียงมาก



           พ ร ะ เ ว ส สั น ด ร ช า ด ก   แสดงไว้ในหมวดขุททกนิกาย พระสุตตันตปิฎก พระไตรปิฎก เล่มที่ 28 เหตุเกิดของชาดกเรื่องนี้ มีดังนี้

                สมัยหนึ่ง พระพุทธเจ้าพร้อมพระสงฆ์สาวกจำนวนมากได้ เสด็จไปกรุงกบิลพัสดุ์เพื่อแสดงธรรมโปรดพระญาติ ข่าวทราบถึงพระเจ้าสุทโธทนะ  พระพุทธบิดา  และพระญาติต่างมีความยินดี  ได้ไปถวายการต้อนรับ  เมื่อพระญาติได้เห็นพระพุทธองค์ผู้มีรูปงาม  มีพระชนมายุรุ่นราวคราวเดียวกันกับบุตรธิดาของตนก็ไม่ถวายความเคารพ  คงมีแต่พระราชกุมารหนุ่ม ๆ เท่านั้นที่ถวายความเคารพ  พระพุทธองค์เห็นเช่นนั้นจึงทรงแสดงบารมี  เข้าสู่ฌาณ  แล้วลอยขึ้นเหนือพระญาติ  พร้อมเปล่งพระฉัพพรรณรังสีรุ่งเรืองสว่างรอบพระองค์  เป็นที่อัศจรรย์ยิ่งนัก

                พระเจ้าสุทโธทนะ  พระพุทธบิดาทอดพระเนตรเห็นเช่นนั้นจึงยกพระหัตถ์ขึ้นถวายควมเคารพ  และตรัสสรรเสริญพระพุทธองค์ว่า  ในครั้งที่พระพุทธองค์ยังทรงพระเยาว์  ได้เชิญเสด็จพระพุทธองค์เข้าไปนมัสการชฎิลดาบส  ครั้งนั้นพระพุทธบิดาได้ทรงแสดงพระบารมีลอยขึ้นเหนือเศียรเกล้าของชฎิลดาบส ครั้งนั้นพระพุทธบิดาก็ได้ถวายความเคารพไปแล้วครั้งหนึ่ง  ครั้งที่สองเมื่อพระพี่เลี้ยงได้เชิญเสด็จพระพุทธองค์ไปในพิธีวัปปมงคลจรดพระนังคัลแรกนาขวัญ  ณ  ท้องสนามหลวง  โดยให้บรรทมอยู่ใต้ต้นไม้  ในครั้งนั้นแม้ตะวันบ่ายคล้อยไปแล้ว  แต่เงาไม้ไม่ได้คล้อยตามไปด้วย  กลับทำหน้าที่ประดุจร่มกั้นพระองค์ไว้ไม่ให้โดนแสงตะวัน  พระพุทธบิดาได้ถวายความเคารพเป็นครั้งที่สอง  และครั้งนี้เป็นครั้งที่สาม  ทำให้พระญาติทุกพระองค์ถวายความเคารพ  ขณะนั้นก็บังเกิดฝนโบกขรพรรษ  ซึ่งมีน้ำฝนสีแดงใสบริสุทธิ์ตกลงมา  หากพระญาติคนใดไม่ต้องการให้ฝนสีแดงถูกต้องกายก็จะเป็นไปดังปรารถนา  ความอัศจรรย์ที่เกิดขึ้นในครั้งนี้พระญาติต่างตรัสว่า  เป็นด้วยอานุภาพของพระพุทธเจ้า  จากนั้นจึงกราบทูลลาพระพุทธเจ้ากลับเข้าพระราชวัง

                ฝ่ายสงฆ์ได้ประชุมสัมมนากันถึงความอัศจรรย์ที่เกิดขึ้น  พระพุทธองค์ทรงทราบเรื่องจึงได้เสด็จไปยังที่ประชุม  แล้วตรัสว่า  ฝนโขกขรพรรษนี้ได้เคยมีมาแล้วในอดีต  จากนั้นจึงตรัสชาดกเรื่องพระเวสสันดร

_____________________________________________________

คำชี้แจง แบบทดสอบหลังเรียน ให้นักเรียนเลือกคำตอบที่ถูกต้องที่สุดเพียงข้อเดียว (ห้ามดูเฉลยนะจ๊ะ)

เรื่อง  พระเวสสันดรชาดก  จำนวน 10 ข้อ

1. นิทานชาดกที่ปรากฏในพระไตรปิฎก  มีทั้งหมดกี่เรื่อง

ก.  450  เรื่อง
ข.  500  เรื่อง
ค.  550  เรื่อง
ง.  600  เรื่อง

2. ในเรื่องพระเจ้าทศชาติ  พระเวสสันดรเป็นชาติที่เท่าใด

ก.  ชาติที่  5
ข.  ชาติที่  7
ค.  ชาติที่  9
ง.  ชาติที่  10

3. เพราะเหตุใดพระเวสสันดรจึงถูกขับไล่ออกจากนครเชตุดร

ก.  เพราะพระเวสสันดรไม่สนใจในกิจการบ้านเมือง
ข. เพราะพระเวสสันดรทรงบริจาคทรัพย์จากพระคลังหลวงจนทำให้บ้านเมืองขัดสน
ค. เพราะบริจาคช้างปัจจัยนาเคนทร์ที่เป็นช้างคู่บ้านคู่เมืองแก่เมืองกาลิงครัฐ
ง. เพราะโหรทำนายว่าพระเวสสันดรเป็นกาลกิณีจะทำให้เมืองเชตุดรเผชิญภาวะข้าวยากหมากแพง

4. ชาดกตอนที่ชูชกเดินทางเข้าป่าเพื่อจะไปขอชาลี  และกัณหา  จนเกือบถูกนายพรานเจตบุตรฆ่าตายนั้น  คือชาดกในกัณฑ์ใด

ก.  กัณฑ์ทศพร
ข.  กัณฑ์วนปเวศน์
ค.  กัณฑ์ชูชก
ง.  กัณฑ์จุลพน

5. เพราะเหตุใดอัจจุตฤษีจึงยอมชีทางไปยังอาศรมที่พักของพระเวสสันดรแก่ชูชก

ก.  เพราะชูชกโกหกว่าพระเจ้าสญชัยให้มาตาม และต้องการให้พระเวสสันดรกลับไปตรองเมืองเชตุดรตามเดิม
ข. เพราะชูชกโกหกว่าจะมาถวายช้างปัจจัยนาเคนทร์ที่พระเวสสันดรทรงมอบให้กับเมืองกาลิงครัฐคืน
ค. เพราะชูชกได้มอบทรัพย์สมบัติจำนวนมากให้กับอัจจุตฤษีเพื่อให้บอกทางแก่ตนเอง
ง. เพราะชูชกบอกว่าต้องการให้พระเวสสันดรช่วยปรุงยาเพื่อรักษาโรคร้ายของนางอมิตดาภรรยาของตน

6. เพราะเหตุใดชูชกเมื่อเดินทางไปถึงอาศรมของพระเวสสันดรแล้วจึงไม่เข้าไปขอชาลี  และกัณหาทันที

ก.  เพราะเป็นช่วงเวลาที่เย็นมากแล้ว  กลัวว่าถ้านำตัวชาลี  กัณหากลับทันทีคงไม่ได้จึงนอนพักก่อน
ข. เพราะพระนางมัทรียังคงอยู่ในอาศรม  กลัวว่าพระนางมัทรีจะไม่ยอมยกให้
ค. เพราะเป็นธรรมเนียมปฏิบัติของพราหมณ์ว่าไม่ให้ขอทานในเวลาย่ำเย็น  ต้องรอให้รุ่งสางเสียก่อน
ง. เพราะชูชกเดินทางเหนื่อยล้ามากจึงนอนพักเหนื่อยก่อน  สุดท้ายจึงมารู้สึกตัวเมื่อรุ่งเช้าเสียแล้ว

7. ข้อใดไม่ใช่สัตว์ 3 ชนิดที่เทวดาแปลงกายนอนขวางเส้นทางกลับอาศรมของพระนางมัทรี

ก. ราชสีห์
ข. งูเหลือมยักษ์
ค. เสือเหลือง
ง. เสือโคร่ง

8. พระเจ้าสญชัยได้ทรงพระสุบินอย่างไร ที่เป็นลางบอกเหตุก่อนที่จะได้พบกับพระกุมารชาลี  และกัณหา

ก.  ฝันว่ามีพราหมณ์นำดวงตา 2 ข้าง  มามอบให้พระองค์
ข. ฝันว่ามีช้างเผือก 2 เชือกมาขออยู่ด้วย
ค. ฝันว่ามีชายผิวดำนำดอกบัวสีทอง 2 ดอก  มาให้พระองค์
ง. ฝันว่าพระพรหมนำแหวน 2 วง  มามอบให้พระองค์

9. ภายหลังที่พระเวสสันดรได้กลับมาครองเมืองเชตุดรก็มีพระชนมายุยาวนานถึง 120 ปี ก็เสด็จสวรรคตไปจุติที่สวรรค์ในชั้นใด

ก. ชั้นนิมมานหรดี
ข. ชั้นกามาพจร
ค. ชั้นดาวดึงส์
ง. ชั้นดุสิต

10. ชาดกเรื่อง "พระเวสสันดรชาดก" ให้แนวคิดสำคัญในเรื่องใด

ก.  ทานบารมี
ข.  ความสันโดษ
ค.  ความหลงตัว
ง.  ความเห็นแก่ตัว
 
 
_____________________________________________________
 

แบบเฉลยก่อน-หลังเรียน

1. ค.
2. ค.
3. ค.
4. ง.
5. ก.
6. ข.
7. ข.
8. ค.
9. ง.
10. ก.