คำชี้แจง แบบทดสอบก่อนเรียน ให้นักเรียนเลือกคำตอบที่ถูกต้องที่สุดเพียงข้อเดียว (ห้ามดูเฉลยนะจ๊ะ)
เรื่อง พระเวสสันดรชาดก จำนวน 10 ข้อ
1. นิทานชาดกที่ปรากฏในพระไตรปิฎก มีทั้งหมดกี่เรื่อง
2. ในเรื่องพระเจ้าทศชาติ พระเวสสันดรเป็นชาติที่เท่าใด
- ก. ชาติที่ 5
ข. ชาติที่ 7
ค. ชาติที่ 9
ง. ชาติที่ 10
3. เพราะเหตุใดพระเวสสันดรจึงถูกขับไล่ออกจากนครเชตุดร
4. ชาดกตอนที่ชูชกเดินทางเข้าป่าเพื่อจะไปขอชาลี และกัณหา จนเกือบถูกนายพรานเจตบุตรฆ่าตายนั้น คือชาดกในกัณฑ์ใด
คำชี้แจง แบบทดสอบหลังเรียน ให้นักเรียนเลือกคำตอบที่ถูกต้องที่สุดเพียงข้อเดียว (ห้ามดูเฉลยนะจ๊ะ)
1. นิทานชาดกที่ปรากฏในพระไตรปิฎก มีทั้งหมดกี่เรื่อง
- ก. เพราะพระเวสสันดรไม่สนใจในกิจการบ้านเมือง
ข. เพราะพระเวสสันดรทรงบริจาคทรัพย์จากพระคลังหลวงจนทำให้บ้านเมืองขัดสน
ค. เพราะบริจาคช้างปัจจัยนาเคนทร์ที่เป็นช้างคู่บ้านคู่เมืองแก่เมืองกาลิงครัฐ
ง. เพราะโหรทำนายว่าพระเวสสันดรเป็นกาลกิณีจะทำให้เมืองเชตุดรเผชิญภาวะข้าวยากหมากแพง
- ก. กัณฑ์ทศพร
ข. กัณฑ์วนปเวศน์
ค. กัณฑ์ชูชก
ง. กัณฑ์จุลพน
- ก. เพราะชูชกโกหกว่าพระเจ้าสญชัยให้มาตาม และต้องการให้พระเวสสันดรกลับไปตรองเมืองเชตุดรตามเดิม
ข. เพราะชูชกโกหกว่าจะมาถวายช้างปัจจัยนาเคนทร์ที่พระเวสสันดรทรงมอบให้กับเมืองกาลิงครัฐคืน
ค. เพราะชูชกได้มอบทรัพย์สมบัติจำนวนมากให้กับอัจจุตฤษีเพื่อให้บอกทางแก่ตนเอง
ง. เพราะชูชกบอกว่าต้องการให้พระเวสสันดรช่วยปรุงยาเพื่อรักษาโรคร้ายของนางอมิตดาภรรยาของตน
- ก. เพราะเป็นช่วงเวลาที่เย็นมากแล้ว กลัวว่าถ้านำตัวชาลี กัณหากลับทันทีคงไม่ได้จึงนอนพักก่อน
ข. เพราะพระนางมัทรียังคงอยู่ในอาศรม กลัวว่าพระนางมัทรีจะไม่ยอมยกให้
ค. เพราะเป็นธรรมเนียมปฏิบัติของพราหมณ์ว่าไม่ให้ขอทานในเวลาย่ำเย็น ต้องรอให้รุ่งสางเสียก่อน
ง. เพราะชูชกเดินทางเหนื่อยล้ามากจึงนอนพักเหนื่อยก่อน สุดท้ายจึงมารู้สึกตัวเมื่อรุ่งเช้าเสียแล้ว
- ก. ราชสีห์
ข. งูเหลือมยักษ์
ค. เสือเหลือง
ง. เสือโคร่ง
- ก. ฝันว่ามีพราหมณ์นำดวงตา 2 ข้าง มามอบให้พระองค์
ข. ฝันว่ามีช้างเผือก 2 เชือกมาขออยู่ด้วย
ค. ฝันว่ามีชายผิวดำนำดอกบัวสีทอง 2 ดอก มาให้พระองค์
ง. ฝันว่าพระพรหมนำแหวน 2 วง มามอบให้พระองค์
- ก. ชั้นนิมมานหรดี
ข. ชั้นกามาพจร
ค. ชั้นดาวดึงส์
ง. ชั้นดุสิต
- ก. ทานบารมี
ข. ความสันโดษ
ค. ความหลงตัว
ง. ความเห็นแก่ตัว
_____________________________________________________
มูลเหตุของพระเวสสันดรชาดก
|
ช า ด ก หมายถึง อะไร ? คำว่า ชาดก แปลว่า ผู้เกิด คือ เล่าถึงการที่พระพุทธเจ้าทรงเวียนว่ายตายเกิด ถือเอากำเนิดในชาติต่างๆ ได้พบปะผจญกับเหตุการณ์ดีบ้างชั่วบ้าง แต่ก็ได้พยายามทำความดีติดต่อกันมากบ้างน้อยบ้างตลอดมา จนเป็นพระพุทธเจ้าในชาติสุดท้าย กล่าวอีกอย่างหนึ่ง จะถือว่า เรื่องชาดกเป็นวิวัฒนาการแห่งการบำเพ็ญคุณงามความดี ของพระพุทธเจ้า ตั้งแต่ยังเป็นพระโพธิสัตว์อยู่ก็ได้ ในอรรถกถาแสดงด้วยว่า ผู้นั้นผู้นี้กลับชาติมาเกิดเป็นใครในสมัยพระพุทธเจ้า แต่ในบาลีพระไตรปิฎกกล่าวถึงเพียงบางเรื่อง เพราะฉะนั้น สาระสำคัญจึงอยู่ที่คุณงามความดีและอยู่ที่คติธรรมในนิทานนั้นๆ อนึ่ง เป็นที่ทราบกันว่าชาดกทั้งหมดมี 550 เรื่อง แต่เท่าที่ได้ลองนับดูแล้วปรากฏว่า ในเล่มที่ 27 มี 525 เรื่อง, ในเล่มที่ 28 มี 22 เรื่อง รวมทั้งสิ้นจึงเป็น 547 เรื่อง ขาดไป 3 เรื่อง แต่การขาดไปนั้น น่าจะเป็นด้วยในบางเรื่องมีนิทานซ้อนนิทาน และไม่ได้นับเรื่องซ้อนแยกออกไปก็เป็นได้ อย่างไรก็ตาม จำนวนที่นับได้ จัดว่าใกล้เคียงมาก |
พ ร ะ เ ว ส สั น ด ร ช า ด ก แสดงไว้ในหมวดขุททกนิกาย พระสุตตันตปิฎก พระไตรปิฎก เล่มที่ 28 เหตุเกิดของชาดกเรื่องนี้ มีดังนี้
สมัยหนึ่ง พระพุทธเจ้าพร้อมพระสงฆ์สาวกจำนวนมากได้ เสด็จไปกรุงกบิลพัสดุ์เพื่อแสดงธรรมโปรดพระญาติ ข่าวทราบถึงพระเจ้าสุทโธทนะ พระพุทธบิดา และพระญาติต่างมีความยินดี ได้ไปถวายการต้อนรับ เมื่อพระญาติได้เห็นพระพุทธองค์ผู้มีรูปงาม มีพระชนมายุรุ่นราวคราวเดียวกันกับบุตรธิดาของตนก็ไม่ถวายความเคารพ คงมีแต่พระราชกุมารหนุ่ม ๆ เท่านั้นที่ถวายความเคารพ พระพุทธองค์เห็นเช่นนั้นจึงทรงแสดงบารมี เข้าสู่ฌาณ แล้วลอยขึ้นเหนือพระญาติ พร้อมเปล่งพระฉัพพรรณรังสีรุ่งเรืองสว่างรอบพระองค์ เป็นที่อัศจรรย์ยิ่งนัก
พระเจ้าสุทโธทนะ พระพุทธบิดาทอดพระเนตรเห็นเช่นนั้นจึงยกพระหัตถ์ขึ้นถวายควมเคารพ และตรัสสรรเสริญพระพุทธองค์ว่า ในครั้งที่พระพุทธองค์ยังทรงพระเยาว์ ได้เชิญเสด็จพระพุทธองค์เข้าไปนมัสการชฎิลดาบส ครั้งนั้นพระพุทธบิดาได้ทรงแสดงพระบารมีลอยขึ้นเหนือเศียรเกล้าของชฎิลดาบส ครั้งนั้นพระพุทธบิดาก็ได้ถวายความเคารพไปแล้วครั้งหนึ่ง ครั้งที่สองเมื่อพระพี่เลี้ยงได้เชิญเสด็จพระพุทธองค์ไปในพิธีวัปปมงคลจรดพระนังคัลแรกนาขวัญ ณ ท้องสนามหลวง โดยให้บรรทมอยู่ใต้ต้นไม้ ในครั้งนั้นแม้ตะวันบ่ายคล้อยไปแล้ว แต่เงาไม้ไม่ได้คล้อยตามไปด้วย กลับทำหน้าที่ประดุจร่มกั้นพระองค์ไว้ไม่ให้โดนแสงตะวัน พระพุทธบิดาได้ถวายความเคารพเป็นครั้งที่สอง และครั้งนี้เป็นครั้งที่สาม ทำให้พระญาติทุกพระองค์ถวายความเคารพ ขณะนั้นก็บังเกิดฝนโบกขรพรรษ ซึ่งมีน้ำฝนสีแดงใสบริสุทธิ์ตกลงมา หากพระญาติคนใดไม่ต้องการให้ฝนสีแดงถูกต้องกายก็จะเป็นไปดังปรารถนา ความอัศจรรย์ที่เกิดขึ้นในครั้งนี้พระญาติต่างตรัสว่า เป็นด้วยอานุภาพของพระพุทธเจ้า จากนั้นจึงกราบทูลลาพระพุทธเจ้ากลับเข้าพระราชวัง
ฝ่ายสงฆ์ได้ประชุมสัมมนากันถึงความอัศจรรย์ที่เกิดขึ้น พระพุทธองค์ทรงทราบเรื่องจึงได้เสด็จไปยังที่ประชุม แล้วตรัสว่า ฝนโขกขรพรรษนี้ได้เคยมีมาแล้วในอดีต จากนั้นจึงตรัสชาดกเรื่องพระเวสสันดร
_____________________________________________________
คำชี้แจง แบบทดสอบหลังเรียน ให้นักเรียนเลือกคำตอบที่ถูกต้องที่สุดเพียงข้อเดียว (ห้ามดูเฉลยนะจ๊ะ)
เรื่อง พระเวสสันดรชาดก จำนวน 10 ข้อ
- ก. 450 เรื่อง
ข. 500 เรื่อง
ค. 550 เรื่อง
ง. 600 เรื่อง
2. ในเรื่องพระเจ้าทศชาติ พระเวสสันดรเป็นชาติที่เท่าใด
- ก. ชาติที่ 5
ข. ชาติที่ 7
ค. ชาติที่ 9
ง. ชาติที่ 10
- ก. เพราะพระเวสสันดรไม่สนใจในกิจการบ้านเมือง
ข. เพราะพระเวสสันดรทรงบริจาคทรัพย์จากพระคลังหลวงจนทำให้บ้านเมืองขัดสน
ค. เพราะบริจาคช้างปัจจัยนาเคนทร์ที่เป็นช้างคู่บ้านคู่เมืองแก่เมืองกาลิงครัฐ
ง. เพราะโหรทำนายว่าพระเวสสันดรเป็นกาลกิณีจะทำให้เมืองเชตุดรเผชิญภาวะข้าวยากหมากแพง
- ก. กัณฑ์ทศพร
ข. กัณฑ์วนปเวศน์
ค. กัณฑ์ชูชก
ง. กัณฑ์จุลพน
- ก. เพราะชูชกโกหกว่าพระเจ้าสญชัยให้มาตาม และต้องการให้พระเวสสันดรกลับไปตรองเมืองเชตุดรตามเดิม
ข. เพราะชูชกโกหกว่าจะมาถวายช้างปัจจัยนาเคนทร์ที่พระเวสสันดรทรงมอบให้กับเมืองกาลิงครัฐคืน
ค. เพราะชูชกได้มอบทรัพย์สมบัติจำนวนมากให้กับอัจจุตฤษีเพื่อให้บอกทางแก่ตนเอง
ง. เพราะชูชกบอกว่าต้องการให้พระเวสสันดรช่วยปรุงยาเพื่อรักษาโรคร้ายของนางอมิตดาภรรยาของตน
- ก. เพราะเป็นช่วงเวลาที่เย็นมากแล้ว กลัวว่าถ้านำตัวชาลี กัณหากลับทันทีคงไม่ได้จึงนอนพักก่อน
ข. เพราะพระนางมัทรียังคงอยู่ในอาศรม กลัวว่าพระนางมัทรีจะไม่ยอมยกให้
ค. เพราะเป็นธรรมเนียมปฏิบัติของพราหมณ์ว่าไม่ให้ขอทานในเวลาย่ำเย็น ต้องรอให้รุ่งสางเสียก่อน
ง. เพราะชูชกเดินทางเหนื่อยล้ามากจึงนอนพักเหนื่อยก่อน สุดท้ายจึงมารู้สึกตัวเมื่อรุ่งเช้าเสียแล้ว
- ก. ราชสีห์
ข. งูเหลือมยักษ์
ค. เสือเหลือง
ง. เสือโคร่ง
- ก. ฝันว่ามีพราหมณ์นำดวงตา 2 ข้าง มามอบให้พระองค์
ข. ฝันว่ามีช้างเผือก 2 เชือกมาขออยู่ด้วย
ค. ฝันว่ามีชายผิวดำนำดอกบัวสีทอง 2 ดอก มาให้พระองค์
ง. ฝันว่าพระพรหมนำแหวน 2 วง มามอบให้พระองค์
- ก. ชั้นนิมมานหรดี
ข. ชั้นกามาพจร
ค. ชั้นดาวดึงส์
ง. ชั้นดุสิต
- ก. ทานบารมี
ข. ความสันโดษ
ค. ความหลงตัว
ง. ความเห็นแก่ตัว
_____________________________________________________
- แบบเฉลยก่อน-หลังเรียน
- 1. ค.
2. ค.
3. ค.
4. ง.
5. ก.
6. ข.
7. ข.
8. ค.
9. ง.
10. ก.